Đánh giá rủi ro sức khỏe và hệ sinh thái do thuốc bảo vệ thực vật bằng chỉ số EIQ trong canh tác hoa cúc tại khu vực thượng nguồn Hồ Xuân Hương, thành phố Đà Lạt

Abstract

Nghiên cứu này nhằm đánh giá rủi ro sức khỏe và hệ sinh thái do việc sử dụng thuốc bảo vệ thực vật trong canh tác hoa cúc tại khu vực Thượng nguồn Hồ Xuân Hương, Thành phố Đà Lạt bằng chỉ số tác động môi trường (EIQ- Environmental Impact Quotient). Kết quả khảo sát 134 hộ canh tác với tổng diện tích 35,20 ha cho thấy có 59 loại thuốc bảo vệ thực vật với 45 hoạt chất khác nhau đã được sử dụng nhằm phòng trừ 6 đối tượng sâu bệnh hại bao gồm: nấm, ruồi, rầy, nhện, sâu, bọ trĩ. Tổng lượng thuốc bảo vệ thực vật sử dụng trên diện tích 35.20 ha của 134 hộ khảo sát là 826,99 kg (thuốc dạng bột) và 1120,99 lit (thuốc dạng dung dịch). Lượng thuốc phun theo kinh nghiệm ở cả 2 dạng đều cao hơn so với phun hướng dẫn từ 1,03 lần (với thuốc dạng dung dịch) đến 1,10 lần (đối với thuốc dạng bột). Trong 45 loại hoạt chất sử dụng có 12 hoạt chất ở ngưỡng không nguy hại (EIQ value < 25), 27 hoạt chất ở ngưỡng nguy hại nhẹ (25 ≤ EIQ Value ≤ 50) và 3 hoạt chất ở mức nguy hại trung bình (50 < EIQ value < 75). Hầu hết giá trị EIQ của TBVTV đều ở mức không nguy hại từ 0,97 - 21,65 (EIQ < 25), chỉ có 3 loại TBVTV có giá trị EIQ nằm ở mức nguy hại nhẹ (25 ≤ EIQ Value ≤ 50) và có 2 loại nằm ở mức nguy hại trung bình (50 ≤ EIQ Value ≤ 75). Các tác động đến hệ sinh thái của hầu hết các loại thuốc bảo vệ thực vật là lớn nhất chiếm 77,75% giá trị EIQ của TBVTV đó, tác động đến người sản xuất và người tiêu dùng chỉ chiếm chưa đến 25%. Kết quả nghiên cứu của đề tài cũng cho thấy có 124 hộ, chiếm tỷ lệ trên 90% có EIQ Rating nằm ở mức từ cao đến rất cao, việc phun thuốc theo hướng dẫn sử dụng có thể giảm EIQ Rating trong ngưỡng này đến 13,44% (từ 124 hộ xuống còn 106 hộ). Hầu hết người dân quan tâm đến 2 yếu tố là giá cả và hiệu quả trừ bệnh (chiếm 44,36%) khi lựa chọn 1 loại thuốc bảo vệ thực vật. Tuy nhiên, cũng có đến ¼ người dân chỉ quan tâm đến giá thành hoặc chỉ hiệu quả trừ bệnh, cụ thể chỉ quan tâm đến giá thành chiếm 15,03%, chỉ quan tâm đến hiệu quả trừ bệnh chiếm 9,77% và 0% chỉ quan tâm đến độ độc khi lựa chọn TBVTV. Qua phân tích các yếu tố cảnh hưởng đến EIQ đồng ruộng cho thấy lượng thuốc sử dụng có ảnh hưởng rất lớn đến EIQ đồng ruộng, độ độc của thuốc cũng là một trong những nhân tố cần được quan tâm. Sự tương tác giữa số loại thuốc sử dụng với lượng thuốc sử dụng, sự tương tác giữa giá thành và hiệu quả sử dụng cũng như sự tương tác giữa giá thành, hiệu quả sử dụng và độ độc cũng có ảnh hưởng đến EIQ đồng ruộng. Từ kết quả trên cho thấy rằng việc đưa ra các hướng dẫn và tập huấn sử dụng TBVTV an toàn cho người dân trong canh tác hoa cúc là cực kỳ cấp thiết, thêm vào đó việc dán nhãn EIQ cho mỗi loại thuốc cũng như khuyến cáo sử dụng thuốc bảo vệ thực vật có mức EIQ thấp cũng không kém phần quan trọng.